W czasach krótkich serii i częstych zmian asortymentu długie przezbrojenia stają się jednym z głównych wąskich gardeł. Metoda SMED (Single Minute Exchange of Die) została stworzona właśnie po to, żeby radykalnie skracać czas przezbrojeń, a tym samym:

• zwiększać dostępny czas pracy maszyn,
• umożliwić produkcję mniejszych partii,
• skracać lead time dla klienta.

🔍 Logika SMED – rozdziel to, co „wewnętrzne” i „zewnętrzne”

Kluczowym krokiem w SMED jest podział działań na:

• czynności wewnętrzne – wymagające zatrzymania maszyny (np. wymiana formy),
• czynności zewnętrzne – możliwe do wykonania przy pracującej maszynie (np. przygotowanie narzędzi, części, dokumentów).

Następnie:

1. Maksymalnie dużo czynności przenosimy do grupy zewnętrznej.
2. Standaryzujemy kolejność i sposób wykonywania.
3. Uproszczamy i eliminujemy zbędne ruchy, szukania, regulacje „na wyczucie”.

🏭 Przykład: prasa hydrauliczna – z 65 do 18 minut

W zakładzie produkującym obudowy akumulatorów operatorzy potrzebowali 65 minut na pełne przezbrojenie prasy:

• szukanie narzędzi,
• oczekiwanie na wózek widłowy,
• ręczne ustawianie form,
• kilkukrotne próby ustawienia parametrów.

Po wdrożeniu SMED:

• nagrano kilka przezbrojeń kamerą i rozpisano krok po kroku,
• przygotowano standardowy wózek przezbrojeniowy z kompletem narzędzi,
• oznaczono miejsca mocowania form (piny, ograniczniki),
• ustalono standardowe parametry startowe i spisano je w instrukcji,
• przydzielono dodatkową osobę do równoległego wykonywania części czynności.

Nowy czas przezbrojenia: 18 minut.
Efekty dla całej fabryki:

• więcej krótkich serii bez „bolesnych” strat czasu,
• mniejsze stany magazynowe wyrobów gotowych,
• lepsza elastyczność wobec zmian planu klienta.

📦 SMED w logistyce? Jak najbardziej

Choć SMED kojarzy się z maszynami, wiele analogii znajdziemy w logistyce:

• przezbrojenie rampy między różnymi typami towarów (np. ADR vs standard),
• zmiana asortymentu i ustawień na linii pakowania zbiorczego,
• reorganizacja stanowiska do kompletacji innego typu zamówień (B2B vs B2C).

Jeśli proces „zmiany konfiguracji” rampy lub stanowiska trwa 40 minut, a powtarza się kilka razy dziennie – tam też działa logika SMED.

🎓 Wskazówki trenerskie – jak poprowadzić projekt SMED

1. Zacznij od nagrania wideo 2–3 pełnych przezbrojeń.
2. Razem z zespołem (operator + ustawiacz + mechanik + planista) rozpisz każdy krok:
   • co jest robione,
   • ile trwa,
   • czy to czynność wewnętrzna czy zewnętrzna.
3. Oznacz czynności, które można:
   • przenieść „na zewnętrzne”,
   • skrócić,
   • połączyć równolegle.
4. Przygotuj nowy standard przezbrojenia: checklista, zdjęcia, oznaczenia, wózek SMED.
5. Przetestuj nowe podejście na kilku przezbrojeniach, zmierz czas i wróć do warsztatu po feedback.
6. Komunikuj efekt biznesowy: ile minut odzyskano dziennie, co to daje dla planu produkcji, jak wpływa na klientów.

SMED to metoda, która bardzo szybko pokazuje namacalne wyniki. Dobrze poprowadzony projekt staje się często „bramą wejściową” do dalszych działań Lean w firmie.